Voel je je er niet prettig bij om bij het opvoeden belonen en straffen toe te passen? Of merk je dat het niet werkt bij je kind? Als ouder ben ik erg gretig op blogs, webinars en lezingen van pedagogen over dit onderwerp. Hieronder een paar tips die ik heb opgedaan. Het is leuk om zo jezelf af en toe kritisch te bekijken als opvoeder. Maar kijk rustig of je het wel in de praktijk wilt of kunt toepassen. En met straffen en belonen zijn ook veel kinderen groot geworden ?.
Straffen of negatieve consequenties?
Ga bij straffen zoals een time-out of geen koekje/snoepje na of er een direct verband is tussen het gedrag en de straf. Bij een direct verband kan je leren dat bepaald gedrag een logische consequentie heeft. Treuzelen bij het jas aantrekken betekent dat er minder tijd is om een boekje te lezen in de klas, voordat de les begint. Als je kind schelt of schreeuwt kun je uitleggen dat mensen het niet gezellig vinden om met je te praten. Als je speelgoed niet opruimt, kun je wel eens iets kwijtraken.
Een straf is dwang. Je kind weet dat de straf niet leuk is, maar het kan zijn dat je kind op dat moment niet in staat is zijn gedrag aan te passen. Bijvoorbeeld vanwege moeheid of boosheid. Probeer je in te leven in je kind. Vraag je af waarom je kind bepaald gedrag vertoont. Wellicht zit hem iets dwars waardoor hij zich op een bepaalde manier gedraagt? Vraag wat er aan de hand is en luister naar je kind. Vervolgens kun je samen naar een oplossing zoeken. Of geef aan welk gedrag moet stoppen, waarom en welk gedrag fijner zou zijn.
En belonen dan?
Omgekeerd kan het voor je kind frustrerend zijn als het een beloning misloopt omdat hij of zij het eigen gedrag nog niet volledig in de hand heeft. Of je kind vertoont bepaald gedrag alleen als er een beloning tegenover staat. Beloningssystemen werken op de korte termijn. Verder gaan kinderen op elkaar letten bij het toepassen van beloningen. Het stimuleert vergelijken en dit kan kinderen onzeker maken of grootheidswaanzin geven. Door belonen leert je kind dat je bij bepaald goed gedrag een beloning krijgt. Daar ligt de focus op en minder waarom bepaald gedrag prettig is.
Een beloning geven is trouwens niet hetzelfde als het geven van complimentjes. Hoe geef je een goed complimentje? Hiervoor kun je het best de focus leggen op de inspanning en niet op het resultaat. Bijvoorbeeld: ‘Je hebt de toren helemaal zelf gebouwd, knap dat je hebt doorgezet.’ In plaats van ‘Wow wat een hoge toren!’
Tot zover..
Hopelijk kon ik je een beetje inspireren. Veel succes met de nobele en soms zenuwslopende taak die opvoeden heet.